Կլիմայի ճգնաժամը երեխայի իրավունքների ճգնաժամ է, քանի որ կլիմայի փոփոխությունները և դրա հետևանքները ոչ ոքի վրա այնքան չեն ազդում, որքան երեխաների ու դեռահասների, հատկապես ամենախոցելիների: Աղքատության մեջ ապրող երեխաներն ու դեռահասներն է’լ ավելի են ենթարկվում արտաքին ցնցումների ազդեցությանը, քանի որ դա հանգեցնում է բազմակի խոցելիության, որոնք պահանջում են համալիր և ինտեգրված լուծումներ:

Սպասվում է, որ Հայաստանի կլիմայի պայմանները կփոխվեն հաջորդ հարյուրամյակի ընթացքում, ուստի կլիմայի փոփոխության մեղմմանն ուղղված գործողությունները և վարքագծի փոփոխությունն անհրաժեշտ է կատարել հիմա: Երեխաները և դեռահասները կարող են և հանդես են գալիս որպես փոփոխության իրականացնողներ ամբողջ աշխարհում: 

Տավուշի և Լոռու մարզերում տրամադրվող ենթադրամաշնորհային բաղադրիչն իրականացվում է «Դիլիջանի երիտասարդների համագործակցության կենտրոն» ՀԿ-ի կողմից, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ համագործակցությամբ՝ «Երիտասարդները հանուն բարենպաստ կլիմայի» ծրագրի շրջանակում։ 


ՆՊԱՏԱԿ

Ծրագրի երկարաժամկետ նպատակն է, որ դեռահաս աղջիկներն ու տղաները և համայնքները գործողություններ ձեռնարկեն կլիմայի փոփոխության մեղմման, հարմարվողականության, ազդեցության նվազեցման համար՝ կրթության, վաղ ազդարարման, տեղական կառավարման մարմինների հզորացման, մարդկային և ինստիտուցիոնալ կարողությունների զարգացման միջոցով՝ Կայուն զարգացման նպատակներին (ԿԶՆ), ազգային և ԱԶԳ-ի զարգացման առաջնահերթություններին համահունչ:

Ծրագրի վերջնարդյունքն այն է, որ դեռահասները դառնան կլիմայի փոփոխության մեղմմանն ուղղված գործողությունների և լուծումների իրականացնողներ, որոնք նպաստում են Հայաստանում սոցիալապես և բնապահպանական կայուն համայնքների ստեղծմանը: 

ԵՆԹԱԴՐԱՄԱՇՆՈՐՀԻ ՏՐԱՄԱԴՐՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ

Ծրագրի Ենթադրամաշնորհային բաղադրիչը կիրականացվի Տավուշի մարզի Իջևան, Նոյեմբերյան և Բերդ համայնքներում՝ ներառելով նշված համայնքների բնակավայրերը։

Ծրագրի Ենթադրամաշնորհային բաղադրիչը կիրականացվի Լոռվա մարզի Ալավերդի, Ախթալա, Թումանյան, Վանաձոր, Շնող, Ստեփանավան, Գյուլագարակ, Լերմոնտովո, Լոռի Բերդ, Ֆիոլետովո համայնքներում՝ ներառելով նշված համայնքների բնակավայրերը։

ԵՆԹԱԴՐԱՄԱՇՆՈՐՀԱՌՈՒԻ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Այս ենթադրամաշնորհին դիմելու համար դիմորդը պետք է լինի.

  • Բաղադրիչ 1 – այս բաղադրիչով կարող են դիմել միայն համայնքային կառավարչական հիմնարկները։ Ծրագրերի առաջարկի շուրջ անհրաժեշտ է անցկացնել հանրային քննարկում՝ ապահովելով դեռահասների/երիտասարդների մասնակցությունը, որի վերաբերյալ պետք կազմվի արձանագրություն և այն կցվի հայտադիմումին։ Համայնքապետարանները կարող են ներկայացնել նաև համայնքի նախաձեռնող խմբերի կողմից մշակված ծրագրի առաջարկները։ Այս դեպքում հայտադիմումին կցվում է նախաձեռնող խմբի ստորագրությունների պաշտոնաթերթիկը՝ համաձայն հավելված 3-ի։ Նախաձեռնող խմբի առաջարկով կազմված ծրագրի առաջարկների հանրային քննարկումը պարտադիր չէ։  Համայնքները կարող են ներկայացնել առավելագույնը 3 ծրագրային առաջարկ, որոնք կիրականացվեն համայնքի տարբեր բնակավայրերում։ 
  • Բաղադրիչ 2 –  այս բաղադրիչով կարող են դիմել միայն թիրախ համայնքներում գործող միջնակարգ, հիմնական և ավագ դպրոցները, այլ պետական և համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպությունները, հասարակական կազմակերպությունները կամ հիմնադրամները, որոնք ունեն առնվազն 2 տարվա պետական գրանցում տվյալ համայնքում (բնակավայրում)։ Հասարակական կազմակերպությունները և հիմնադրամները ծրագրային հայտին պետք է կցեն նաև վերջին 2 տարվա ընթացքում իրականացրած ծրագրերի մասին տեղեկատվություն, օրինակ՝ պայմանագիր, հաշվետվություն կամ այլ փաստաթղթեր։ 

ԵՆԹԱԴՐԱՄԱՇՆՈՐՀԱՅԻՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ծրագրերը կարող են ներառել հետևյալ ոլորտները/թեմաները և նպաստեն երիտասարդների/դեռահասների ներգրավմանը․

  • Գյուղատնտեսություն
  • Մարդու առողջություն 
  • Ջրային ռեսուրսներ 
  • Բնակավայրեր և ենթակառուցվածքներ 
  • Էներգետիկա 
  • Զբոսաշրջություն 
  • Էկոհամակարգեր 
  • Շրջակա միջավայրի պահպանություն
  • Կրթություն
  • Երիտասարդություն 
  • Մշակույթ և սպորտ
  • Տեղական ինքնակառավարմանը բնակիչների մասնակցություն

ՇՆՈՐՀԱՏՈՒԻ ԿՈՂՄԻՑ ՏՐԱՄԱԴՐՎՈՂ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ՉԱՓԸ

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կողմից յուրաքանչյուր ծրագրին կհատկացվի առավելագույնը 3,390,000 դրամ (երեք միլիոն երեք հարյուր ինսուն հազար դրամ) չգերազանցող գումար։ Խրախուսվում է համայնքների և կազմակերպությունների կողմից ծրագրերի համաֆինանսավորումը մինչև 10% չափով։ Համաֆինանսավորում կդիտարկվի ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ ոչ-ֆինանսական ներդրումները։

Ս/թ հոկտեմբերի 1-ից մեկնարկել  են ենթադրամաշնորհային 17 ծրագրերը Տավուշի և Լոռու մարզերում, որոնց համառոտ նկարագրերը ներկայացված են ստորև․

«Կանաչ» էներգիա»

Իրականացման վայրը․ Բերդ խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ «Տավուշ» բարեգործական հիմնադրամ
Ծրագրով նախատեսվում է Բերդ խոշորացված համայնքի 17 համայնքներում 12-30 տարեկան շուրջ 500 դեռահասների/երիտասարդների շրջանում, բնապահպանության և կանաչ էներգիայի, կլիմայի փոփոխության և դրա կանխարգելման վերաբերյալ իրազեկման նախաձեռնություններ՝ համապատասխան գիտելիքներով վերապատրաստված 20 երիտասարդի կողմից, Հիմնադրամի տարածքում արևային վահանակների տեղադրում, տեսանելիության նյութերի տպագրություն և տարածում բնակչության շրջանում։


 «Էկոկրթական և թվային գրագիտության աշնանային ճամբար Նոյեմբերյան համայնքում»

Իրականացման վայրը․ Նոյեմբերյան խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ «Երիտասարդ ժուռնալիստների ասոցիացիա» ՀԿ
Ծրագրով նախատեսվում է Նոյեմբերյան խոշորացված համայնքում կազմակերպել էկոկրթական և թվային գրագիտության 6-օրյա ճամբար՝ 19 բնակավայրերի 20 երիտասարդների մասնակցությամբ, որի շրջանակում ճամբարականների կողմից կպատրաստվեն կլիմայական հիմնախնդիրների վերաբերյալ 10 մուլտիմեդիա բովանդակությամբ նյութ, ծրագրի իրականացման մասին տեսանյութ, կիրականացվի «Էկոկողմնորոշում» քվեսթային խաղը։


«Ջրի խնայողություն՝ հանուն կանաչ և դիմակայուն համայնքի»

Իրականացման վայրը․ Լճկաձոր բնակավայր, Նոյեմբերյան խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ Lճկաձորի հիմնական դպրոց
Ծրագրով նախատեսվում է բարձրացնել Լճկաձոր և հարակից բնակավայրերի երիտասարդների և մեծահասակների իրազեկվածության մակարդակը կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ և դպրոցին կից ստեղծել անձրևաջրերի հավաքման և կաթիլային ոռոգման նպատակով վերջնիս օգտագործման արդիական համակարգ, որը կծառայի տարածքում տնկված ծառերը ջրելու համար։ Կվերապատրաստվեն առնվազն 25 երիտասարդ, որոնցից 5-ը «Սովորեցնում են աշակերտները» մեթոդաբանությամբ կիրականացնեն դասընթացներ այլ մինչև 25 մեծահասակաների և դպրոցի անձնակազմի համար։


«Դպրոցի այգու ցանկապատի վերանորոգում և ջրի մատակարարում, բակի տարածքի բարեկագում»

Իրականացման վայրը․ Սարիգյուղ բնակավայր, Իջևան խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ Սարիգյուղի միջնակարգ դպրոց
Ծրագրով նախատեսվում է վերանորոգել դպրոցի ցանկապատը, տեղադրել ջրահավաք բաք, բակի տարածքում տեղադրել աղբամաններ, իրականացնել իրազեկման նախաձեռնություններ։


«Դիտավան գյուղի թիվ 4-րդ փողոցի մասնակի սալիկապատում և ջրահեռացում»

Իրականացման վայրը․ Դիտավան բնակավայր, Իջևան խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ «Դիտավանի մանկապարտեզ» ՀՈԱԿ
Ծրագրով նախատեսվում է Դիտավան բնակավայրի թիվ 4-րդ փողոցի մասնակի սալիկապատում և 8 աստիճան թեքության անանցանելի հատվածի հիմնանորոգում և ջրահեռացում, որի արդյունքում նշյալ փողոցը կդառնա անցանելի այդտեղ ապրող երեխաների համար՝ հաճախելու մանկապարտեզ և դպրոց։ Նշյալ հատվածը զգալի վատթար վիճակում է պարբերական կրկնվող սելավների ու հեղեղումների պատճառով։


«Երիտասարդները ընդդեմ համայնքի կլիմայական խոցելիության»

Իրականացման վայրը․ Ալավերդի խոշորացված համայնք, ք․ Ալավերդի և Փոքր Այրում բնակավայր, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» ՀԿ
Ծրագրով նախատեսվում է վերապատրաստել Ալավերդի համայնքի 30 երիտասարդի՝ կլիմայի փոփոխությունների և դրա հարմարվողականության, շրջակա միջավայրի պահպանության վերաբերյալ, նրանց շրջանում հայտարարել մրցույթ կլիմայական հարմարվողականության նախագծերի կազմման և ՏԻՄ-երին ներկայացնելու համար, իրականացնել իրազեկման քարոզարշավներ բնակչության շրջանում։


«Լոռեցի երիտասարդները՝ բարենպաստ կլիմայի էկոդեսպաններ»

Իրականացման վայրը․ Ստեփանավան և Գյուլագարակ խոշորացված համայնքներ, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «ԿԱՄՔ» Լոռվա երիտասարդական ծրագրերի կենտրոն» ՀԿ

Ծրագրով նախատեսվում է կազմակերպել էկոդպրոց՝Ստեփանավան և Գյուլագարակ խոշորացված համայնքների բնակավայրերի 60 երիտասարդների իրազեկվածության բարձրացման համար՝ կազմավորելով նրանցից էկոդեսպաններ, ովքեր կիրականացնեն էկոիրազեկման օրեր։ Դպրոցներում կանցկացվեն «Էկոլչելենջ» տեսանյութերի մրցույթներ և ինտելեկտուալ խաղեր, կպատրաստվի 2 սոցիալական-տեղեկատվական հոլովակ, 2 տեղեկատվական «խոսող» ցուցանակներ։


«Կլիմայադիմակայուն Կուրթան»

Իրականացման վայրը․ Գյուլագարակ խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «Կուրթանի միջնակարգ դպրոց» ՊՈԱԿ
Ծրագրով նախատեսվում է Գյուլագարակ համայնքի 40 դեռահասների և ուանողների, Կուրթանի միջն․դպրոցի 6-12 տարեկան 113 սաների և 5 ուսուցիչների ներգրավվել կլիմայի փոփոխությունների հարմարվողականության ժամանակակից լուծումներ առաջադրող նախաձեռնություններում՝ իրազեկման նպատակով, հիմնել դպրոցի 100 մ պաշտպանիչ ծառաշերտ, կազմակերպել «Կլիմայաիրազեկ» եռօրյա աշխատարան-էկոճամբար՝ դպրոցի բակում 1500 քմ տարածքում էկոհամակարգային մոտեցմամբ պուրակի ստեղծման պլանի մշակման նպատակով։


«Շամլուղի կանաչ դպրոց»

Իրականացման վայրը․ Շամլուղ բնակավայր, Ալավերդի խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «Շամլուղի միջնակարգ դպրոց» ՊՈԱԿ
Ծրագրով նախատեսվում է դասասենյակների պատուհանների փոխարինում էներգաարդյունավետ պատահունաներով՝ էներգախնայողության ապահովման համար, իրազեկման նախաձեռնություններ սովորողների շրջանում։


 «Արևային ֆոտովոլտային կայանի կառուցում»

Իրականացման վայրը․ Նոյեմբերյան խոշորացված համայնք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ Նոյեմբերյանի համայնքապետարան

Ծրագրով նախատեսվում է երեխաների և երիտասարդների կրթական ծառայություններ մատուցող համայնքային նշանակության շենքում տեղադրել ֆոտովոլտային կայաններ, որոնց շահագործումը թույլ կտա նվազեցնել օդի և ջրի աղտոտվածությունը, դրամական միջոցների ծախսերի կրճատմանը։


«Կանաչ խաղահրապարակի կառուցում»

Իրականացման վայրը․ Իջևան քաղաք, Տավուշի մարզ
Իրականացնող․ Իջևանի համայնքապետարան
Ծրագրով նախատեսվում է Իջևանի Սպանդարյան թաղամասում կառուցել ցանկապատ խաղահրապարակ, տեղադրել խաղային ատրակցիոններ, արևային ֆոտովոլտային լուսատուներ, աղբամաններ, նստարաններ, կանաչապատել խաղահրապարակը, իրականացնել իրազեկման նախաձեռնություններ։ Ծրագրի կօգտվի նշյալ թաղամասի շուրջ 3500 բնակիչ։


«Դարպաս բնակավայրում ծառատունկ»

Իրականացման վայրը․ Դարպաս բնակավայր, Վանաձոր խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ Վանաձորի համայնքապետարան
Ծրագրով նախատեսվում է իրականացնել ծառատունկ Դարպաս բնակավայր մուտ գործող ճանապարհի եզրային և գերեզմանատան հարակից տարածքներում՝ անվտանգ երթևեկության ապահովման համար, դասընթացների միջոցով բարձրացնել իրազեկությունն աղետների ռիսկերի նվազեցման վերաբերյալ երիտասարդների և երեխաների շրջանում։


«Կանաչապատ Ալավերդի»

Իրականացման վայրը․ Ալավերդի քաղաք, Ալավերդի խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ Ալավերդու համայնքապետարան
Ծրագրով նախատեսվում է Ալավերդու տարածքում երիտասարդների և երեխաների մասնակցությամբ իրականացնել սաղարթախիտ ծառեր տնկարկում, որոնք դրական ազդեցություն կունենան կլիմայի փոփոխությունները մեղմելու վրա։


 «Երիտասարդական պուրակի հիմնում Դսեղում»

Իրականացման վայրը․ Դսեղ բնակավայր, Թումանյան խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ Թումանյանի համայնքապետարան
Ծրագրով նախատեսվում է Դսեղի Հովհ․Թումանյանի արձանի հարակից տարածքի պուրակում տեղադրել նոր անցուղիներ և աղբամաններ, սեղաններ, անցկացնել լոուսավորություն, վերանորոգել նստարանները, իրականացնել կլիմայի փոփոխությունների և ռիսկերի վերաբերյալ քննարկումներ, տարածել իրազեկման թերթիկներ։


«Արևային էներգիան հանուն մանուկների տաք ժպիտների»

Իրականացման վայրը․ Աքորի բնակավայր, Ալավերդի խոշորացված համայնք, Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «Լոռու Զարգացման Կենտրոն» ՀԿ
Ծրագրով նախատեսված է Աքորիի ավելի քան 100 երեխաների կրթական ծառայություններ մատուցող համայնքային շենքում արևային ֆոտովոլտային կայանի տեղադրում, լուսատուների փոխարինում, իրազեկման նախաձեռնությունների իրականացում շահառուների շրջանում։


«Խմենք և տնտեսենք»

Իրականացման վայրը․ Նոյեմբերյան համայնք, Նոյեմբերյան խոշորացված համայնք, Տավուշ մարզ
Իրականացնող․ Նոյեմբերյան համայնքի զարգացման ր ներդրումների հիմնադրամ
Ծրագրով նախատեսվում է Նոյեմբերյանի խոշորացված համայնքի բնակավայրերի 10 դպրոցներում տեղադրել խմելու ջրի սենսորային ծորակներ՝ մաքուր ջուր ապահովելով աշակերտների համար, իրականացնել խմելու ջրի խնայման և և կլիմայի հարմարվողականության վերաբերյալ իրազեկման նախաձեռնություններ սովորողների շրջանում։


 «Կլիմայի փոփոխությունների մեղմման օժանդակման բնակավայրային դպրոցական Ագրո-էկո կենտրոնների
ցանցի ստեղծում»

Իրականացման վայրը․ Լոռի Բերդ խոշորացված համայնք (Լոռի Բերդ, Լեջան, Ագարակ, Յաղդան, Կողես, Բովարձոր,
Ուռուտ, Սվերդլով), Լոռու մարզ
Իրականացնող․ «Արգինա» մշակութային ՀԿ
Ծրագրով նախատեսվում է Լոռի Բերդ համայնքի Լոռի Բերդ, Յաղդան, Կողես, Բովաձոր, Ագարակ, Լեջան, Ուռուտ,Սվերդլով գյուղական բնակավայրերում ստեղծել բնակավայրային դպրոցական Ագրո-էկո կենտրոնների ցանց՝ օժանդակելով կլիմայի փոփոխությունների ազդեցության մեղմմանը տեղային մակարդակում, ձևավորել ու հզորացնել նշյալ համայնքների դպրոցների երեխաների հմտությունները և կարողությունները բարձրարժեք ու երաշտադիմացկուն մշակաբույսերի աճեցման ոլորտներում, ունենալ աշակերտների մասնակցությամբ կազմված ջրի խնայողական օգտագործման գործողությունների պլան տանը և դպրոցում։


«Երիտասարդները հանուն բարենպաստ կլիմայի» ծրագիրը ֆինանսավորվում է Ավստրիական զարգացման գործակալության (ԱԶԳ) կողմից և իրականացվում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կողմից՝ ՀՀ շրջակա միջավայրի, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների, կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունների հետ համագործակցությամբ։ Ծրագիրը համակարգվում է խոշորացված համայնքների, մարզպետարանների, դպրոցների, ուսուցիչների և երիտասարդների հետ։